Μαρία: Το καλοκαίρι θα πάω στην Ιαπωνία.
Μαμά: Αχ τι ωραία! Θα δεις όλους αυτούς τους ναούς που βλέπουμε στην τηλεόραση!
Μπαμπάς: Στην Ιαπωνία; Στην άλλη άκρη της γης που σφύζει από ραδιενέργεια; Θα πάθεις κάτι και δε θα μπορεί κανείς να έρθει για βοήθεια. Τι να πας να κάνεις εκεί;
Μαρία: Θα πάω σε ένα εθελοντικό πρόγραμμα.
Μαμά: Μπράβο Μάρω μου! Να τους πεις να σταματήσουν να δολοφονούν δελφίνια και φάλαινες ...
Μπαμπάς: Εθελοντικό πρόγραμμα; Θα σας βάλουν να μαζεύετε πυρηνικά απόβλητα!
Πάντα υπήρχαν και θα συνεχίζουν να υπάρχουν άνθρωποι που βλέπουν το ποτήρι μισοάδειο (απαισιόδοξοι) και άνθρωποι που βλέπουν το ποτήρι μισογεμάτο (αισιόδοξοι). Συνήθως, λένε, ότι η αλήθεια βρίσκεται κάπου στη μέση. Ωστόσο, στη δική μου την περίπτωση η ζυγαριά έγειρε με μιας στη μεριά του φωτεινού ζυγού, όπου το ποτήρι δεν ήταν απλά μισογεμάτο, αλλά ξεχειλισμένο.
Έχοντας ήδη ζήσει την εμπειρία ενός εθελοντικού προγράμματος στο εξωτερικό το φθινόπωρο του 2012, ήταν αδύνατο να μπορέσω να συγκρατήσω την επιθυμία να συνδυάσω ξανά τις διακοπές μου με τη συμμετοχή σε μία εθελοντική ομάδα. Η Ιαπωνία αποτελούσε πάντα έναν απρόσιτο προορισμό για μένα. Η χαρά μου ήταν πολύ μεγάλη όταν μου ανακοινώθηκε από την ΕΛΙΞ ότι έγινα δεκτή σε ένα περιβαλλοντικό πρόγραμμα, που θα πραγματοποιούνταν σε ένα οικισμό της Omuta (πόλη στο νότιο τμήμα της Ιαπωνίας, στο νησί Kyushu).
Επίσημα, ο σκοπός του προγράμματος ήταν η παροχή βοήθειας για τη συντήρηση ενός δάσους με bamboo (βουνό Miike) και η προετοιμασία του ετήσιου φεστιβάλ Miike-Kochiku (dragon legend). Στην πραγματικότητα όμως (κατ' εμέ πάντα) η εργασία ήταν μακράν πλουσιότερη και πιο ενδιαφέρουσα από ότι φαίνεται στην περιγραφή (η οποία περιγραφή είναι ελκυστικότατη από μόνη της!)!!! Κάθε μέρα αποτελούσε από μόνη της ένα μεγάλο σχολείο. Είχαμε καθημερινή αλληλεπίδραση με τους ντόπιους (πρωί-μεσημέρι), καθώς καλούμασταν να δουλέψουμε μαζί τους, συμβάλλοντας στις ανάγκες του οικισμού. Οι δραστηριότητες ήταν σχεδόν πάντα διαφορετικές, απίστευτα οργανωμένες και με εκπαιδευτικό χαρακτήρα. Πραγματικά πιστεύω ότι οι ντόπιοι οργάνωσαν το πρόγραμμα αποκλειστικά και μόνο για να μπορέσουμε να γνωρίσουμε την Ιαπωνική κουλτούρα και τον καθημερινό τρόπο ζωής τους! Ναι, δουλέψαμε στο δάσος, ναι κόψαμε bamboo, ναι τα μεταφέραμε, ναι τα χρησιμοποιήσαμε για να φτιάξουμε φαναράκια για το φεστιβάλ.
Δεν τελείωνε όμως εκεί το "έργο" μας. Δουλέψαμε στο δάσος για τον καθαρισμό των μονοπατιών (αραίωση των πυκνών bamboo), βάλαμε και συντηρήσαμε φωτιά για την εξάλειψη των σκουπιδιών και των περιττών δέντρων/ bamboo, καθαρίσαμε χωράφια με ζαχαροκάλαμα (κόψιμο περιττών φυτών και άνοιγμα μονοπατιών), καθαρίσαμε τμήματα του οικισμού, βοηθήσαμε στον καθαρισμό της κουζίνας της κοινότητας που φρόντιζε για το μεσημεριανό μας γεύμα, καθαρίσαμε την αυλή/κήπο ενός σχολείου μαζί με τους δασκάλους, μαγειρέψαμε στην επαγγελματική κουζίνα του γυμνασίου της Omuta μαζί με τα παιδιά (η κατασκήνωση στην Ιαπωνία είναι μιας μορφής θερινού σχολείου επί πληρωμής) και περάσαμε το βράδυ μαζί τους, βοηθήσαμε στην οργάνωση διασκεδαστικού γεύματος σε ένα βρεφονηπιακό σταθμό (πλεούμενα noodles σε κορμούς bamboo), βοηθήσαμε ηλικιωμένους στα δρομολόγια του κοινοτικού λεωφορείου. Όλες οι δραστηριότητες αποτελούσαν μια εναλλακτική μορφή διασκέδασης. Και σαν να μην ήταν αυτό και μόνο αρκετό για να ήμαστε ευγνώμονες, ζήσαμε και ώρες αποκλειστικής διασκέδασης: Barbeque με τους ντόπιους, γεύμα στο δάσος σε χειροποίητα πιατάκια και chopsticks από bamboo, εκμάθηση Ιαπωνικών παραδοσιακών χορών, τελετή τσαγιού με παραδοσιακά ενδύματα, μάθημα Origami, διακόσμηση mini τμημάτων tatami, εκπαιδευτική εκδρομή στην πόλη της Omuta, ελεύθερη μέρα για "τουρισμό".
Οι κάτοικοι του οικισμού ήταν απίστευτα γενναιόδωροι, τίμιοι και ευγενικοί μαζί μας. Η εργασία ήταν πολύ οργανωμένη (ισχύει τελικά ότι οι Ιάπωνες έχουν “εμμονή” με το πρόγραμμα και το χρονοδιάγραμμα). Στο δάσος πάντα μας πρόσεχαν και φρόντιζαν να αναλαμβάνουν αυτοί τη δυσκολότερη ή την πιο επικίνδυνη δουλειά. Βασίζονταν πολύ στην ομαδικότητα και την συνεργασία. Πιστεύω δεν είδα ποτέ έναν άνθρωπο μόνο του κατά τη διάρκεια της δουλειάς. Πάντα χωριζόμασταν σε μικρές ομαδούλες και συνεργαζόμασταν για οτιδήποτε έπρεπε να γίνει. Πάντα είχαμε ένα χέρι δίπλα μας να βοηθήσει. Ακόμα και όταν δεν το περιμέναμε. Δεν θα ξεχάσω ποτέ ένα μεσημέρι που χρησιμοποιούσαμε τροχούς για να λειάνουμε βέργες από bamboo (λόγω του βάρους του τροχού, μετά από κάποια χρονική στιγμή έπρεπε να προσπαθήσεις για να διατηρήσεις το χέρι σου στον αέρα), όπου εμφανίστηκε ως δια μαγείας ένας παππούλης (ο οποίος έκανε μία άλλη δουλειά λίγα μέτρα πιο μακριά) με ένα αυτοσχέδιο μηχανισμό για να μας βοηθήσει: Είχε δέσει/βιδώσει τροχούς πάνω σε κάτι καφάσια ώστε να μη χρειάζεται να διατηρεί κάποιος τον τροχό στον αέρα!
Από την άλλη μεριά, οι κυρίες στο μαγειρείο της κοινότητας φρόντιζαν για το μεσημεριανό μας. Κάθε μέρα ένα καινούριο πιάτο. Και όταν λέω πιάτο ... σαφέστατα και το εννοώ μεταφορικά, καθώς ένα Ιαπωνικό γεύμα αποτελείται από πολλά γευστικά τμήματα (ορεκτικά, κυρίως, φρούτα, γλυκά)! Το σίγουρο είναι ότι δεν είμαι σε θέση να ξεχωρίσω αγαπημένο γεύμα. Θα έλεγα ότι η πιο δυνατή ανάμνηση από το μαγειρείο αποτελεί και την πιο αστεία: Ένα πρωινό, αποφάσισε η υπό-ομάδα των εθελοντών που είχε αναλάβει το μαγείρεμα (κάθε μέρα κάποια άτομα ήταν υπεύθυνα για το πρωινό και το βραδινό μας) να φτιάξει κρουασάν. Δυστυχώς, απουσίας φούρνου δεν ήταν πολύ πετυχημένη η προσπάθεια (γευστικότατη μεν, κρουασάν δε δεν το έλεγες). Γνωστοποιήθηκε κάπως στα άτομα του οικισμού η ατυχής προσπάθεια (όχι δεν κάψαμε το σπίτι!) και το μεσημέρι μετά την πρωινή εργασία αντικρίσαμε στα τραπέζια του μαγειρείου λαχταριστά, ζεστά κρουασάν να μας περιμένουν! Εν ολίγης ... ότι σκεφτόσουν με κάποιο υπερφυσικό τρόπο ανακαλύπτονταν από τους ντόπιους και με τον έναν τρόπο ή τον άλλο μας το παρέδιδαν!
Ύψιστη προσφορά αποτέλεσε ο δανεισμός ενός mini-van (άνευ πληρωμής) για να μπορέσουμε να πάμε οικονομικά στην πόλη Kumamoto την ελεύθερη μέρα μας. Σε γενικές γραμμές θα έλεγα ότι είναι αρκετά ντροπαλοί άνθρωποι, οι οποίοι όμως θέλουν πολύ να επικοινωνούν με νέους ανθρώπους και να μαθαίνουν πράγματα για τη ζωή και τη χώρα τους. Το γεγονός αυτό φαινόταν περισσότερο τα απογεύματα, όπου πηγαίναμε χωρισμένοι σε ομάδες στα σπίτια τους για το καθημερινό μας μπάνιο (και το απογευματινό κέρασμα βεβαίως-βεβαίως!) (το σπίτι της κοινότητας που μας φιλοξενούσε δεν είχε δικό του μπάνιο, ωστόσο οι ντόπιοι είχαν φτιάξει ένα ντους σε περίπτωση που κάποιος ήθελε να το χρησιμοποιήσει). Άνθρωποι φτωχοί, άνθρωποι ευκατάστατοι ... άνθρωποι με τα βασικότερα στοιχεία που αναζητάς από τους συνανθρώπους σου: ευγενικοί, φιλόξενοι, με ομαδικό και ευρύ πνεύμα. Άνθρωποι που μπορεί να αποφεύγουν να μιλούν για τα συναισθήματα τους, αλλά που σέβονται πολύ τα συναισθήματα των άλλων και προσέχουν να μην τους στεναχωρήσουν.
Όσον αφορά την ομάδα των εθελοντών, η αλήθεια είναι ότι εξεπλάγην σε πολύ μεγάλο βαθμό! Η ομάδα αποτελούνταν από 10 άτομα: 5 Ιάπωνες, 1 Ταϊβανέζα, 1 Κορεάτης, 2 Ιταλοί φοιτητές της Ιαπωνικής και ... 1 Ελληνίδα! Η έκπληξη σχετίζεται με το γεγονός ότι οι Ιάπωνες γνώριζαν απλά κάποιες λέξεις της αγγλικής γλώσσας, ενώ όλοι γνώριζαν Ιαπωνικά (εκτός από εμένα και τον Κορεάτη). Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να μιλάνε σε μόνιμη σχεδόν βάση στα Ιαπωνικά. Θα ήθελα πολύ να μπορούσα να πω ότι αυτό δε με ενοχλούσε και ότι αισθανόμουν άνετα, όμως δυστυχώς δεν θα ήταν αλήθεια. Παρόλα αυτά, όπως προείπα, το ποτήρι παραμένει ξεχειλισμένο, διότι έμαθα αρκετά πράγματα για τον εαυτό μου. Αυτή τη στιγμή δε στεναχωριέμαι που πολλές φορές δεν καταλάβαινα τι συμβαίνει, αλλά που δεν μπόρεσα να διαχειριστώ τα συναισθήματα μου με καλύτερο τρόπο ώστε να μην φανεί τουλάχιστον τους υπόλοιπους ότι κάτι δεν πάει καλά. Τα μαθήματα που πήρα εν τέλει δεν σχετίζονται μόνο με τον Ιαπωνικό πολιτισμό αλλά και με τον δικό μου εσωτερικό κόσμο. Οφείλω να αναγνωρίσω ότι μετά την πρώτη βδομάδα του προγράμματος, όπου πραγματοποιήθηκε μία μικρή συγκέντρωση των εθελοντών για να συζητήσει για την μέχρι τότε εξέλιξη του προγράμματος και τα προβλήματα που αντιμετώπιζαν, η κατάσταση καλυτέρεψε (ή έστω έβλεπες προσπάθεια για βελτίωση).
Για την χώρα αυτή καθαυτή ότι και να πω θα είναι λίγα. Είχα την τύχη όχι μόνο να βρίσκομαι σε μια μαγική τοποθεσία κατά τη διάρκεια του εθελοντικού προγράμματος (Mount Miike), αλλά και να ταξιδέψω λίγο και σε άλλα τμήματα του νησιού (Aso, Kyoto, Kamakura, Fuji area, Tokyo). Ναοί και γραφικά αγαλματάκια κατακλύζουν ολόκληρη τη χώρα. Το Kyushu είναι ίσως το νησάκι με την πιο ανεπτυγμένη βλάστηση. Ακόμα και οι διαδρομές με το τρένο είναι ικανές για να κρατήσουν το ενδιαφέρον. Η θέα από το βουνό Miike είναι εκπληκτική (5-10 λεπτά από το σπίτι της κοινότητας). Ακόμα μετανιώνω που δεν κατάφερα να σηκωθώ ένα πρωινό πριν την συμφωνημένη ώρα για να δω την ανατολή και να πιω το τσάι μου μπροστά από τον μικρό ναό, στον προαύλιο χώρο όπου βλέπεις πανοραμικά την πόλη της Omuta (λίγο δύσκολο να πείσεις τους υπόλοιπους τις ομάδας για κάτι τέτοιο :-( ).
Ένα πράγμα μπορώ να πω με σιγουριά: Αν μου δοθεί ξανά η ευκαιρία, θα επισκεφτώ και πάλι την Ιαπωνία, τους ντόπιους της κοινότητας και τους υπόλοιπους εθελοντές! Όλες οι αναμνήσεις είναι πολύ έντονες. Κάθε μέρα ήταν μοναδική. Τόσο πολύ που παραμένει κάπου μέσα σου η πεποίθηση ότι δεν έκανες ότι περνούσε από το χέρι σου. Μπορούσες και μπορείς να προσφέρεις και άλλα! Σου έδωσαν τόσα πολλά, σε εμπιστεύτηκαν, σου άνοιξαν τα σπίτια τους, σε τάισαν. Όλα αυτά χωρίς αντάλλαγμα. Χωρίς δεύτερη σκέψη. Μετά από όλα αυτά, αισθάνεσαι ικανοποίηση μόνο όταν μπορείς να βάλεις και συ το λιθαράκι σου βοηθώντας κάπου.
Οι άνθρωποι δεν γεννήθηκαν για να κάθονται νωχελικά σε μία πολυθρόνα, ατενίζοντας μπροστά σε μία οθόνη και μασουλώντας πίτσα. Δεν υπάρχει καλύτερο συναίσθημα από το να βλέπεις το πρόσωπο ενός άλλου ανθρώπου να λάμπει και να ξέρεις ότι έχεις συμβάλει και συ κάπως σε αυτό το θαύμα. Θεωρώ ότι όλοι πρέπει να ζήσουν την εμπειρία ενός έστω εθελοντικού προγράμματος. Είναι ίσως από τους λίγους τρόπους που προσφέρονται και μπορείς γρήγορα να αναθεωρήσεις πολλά πράγματα που θεωρείς δεδομένα. Τώρα μπορώ να πω με βεβαιότητα ότι δεν έχει και τόση σημασία να μιλάς την ίδια γλώσσα με τον άλλο. Η καλή διάθεση και ο κοινός στόχος είναι αρκετά για να αισθανθεί κάποιος ευτυχισμένος.
Μαρία
